Eerste hulp bij (kleine) ongevallen

Je gaat op weekend, kamp of vakantie met kinderen en jongeren? Dan gaat er wel al eens iets mis en heeft er af en toe iemand verzorging nodig. 

Maar wat kan nu wel en wat kan niet? Het is niet altijd makkelijk in te schatten, we zetten daarom voor jou een aantal basiszaken op een rijtje.

In de ideale wereld kent elke begeleider binnen jouw aanbod de basis eerste hulp. Op die manier kunnen kleine wondjes snel verzorgd worden door de begeleiding ter plaatse, zonder dat er extra hulp bij geroepen moet worden. 

In realiteit weten we dat niet elke begeleider van een kamp, activiteit of vakantie weet hoe EHBO toe te dienen. Overloop daarom voor je op kamp vertrekt enkele basisinterventies. Dit doe je best met de hele begeleidingsploeg. Lukt dat niet? Zorg er dan voor dat minimaal 1 begeleider per (leeftijds)groep EHBO kan toepassen. Niets vervelender dan een EHBO-probleem tijdens een groepsspel een uitstap of een tocht, en niemand aanwezig om correct om te gaan met het ongeval.

Kies daarnaast 1 of meerdere verantwoordelijken voor de EHBO voor het volledige aanbod. Deze persoon of personen hebben bij voorkeur:

• een opleiding EHBO gevolgd en kennen de basis goed; 
• krijgen toegang tot de medische fiches van de deelnemers om de situatie goed te kunnen inschatten; 
• beheren de EHBO koffer en/of eventuele kleine EHBO zakjes voor uitstappen; 
• houden het medisch logboek bij.

Het aanduiden van een verantwoordelijke zorgt voor een duidelijk aanspreekpunt voor deelnemers, begeleiding en ouders wanneer zich een EHBO situatie voordoet.

Veel voorkomende verwondingen en aandoeningen 

Je kan EHBO vormingen aanvragen bij verschillende instanties. 

Het Rode Kruis biedt een opleiding EHBO aan die helemaal is toegepast op het jeugdwerk. Daarom raden wij je deze opleiding aan.

Volg je toch liever elders een opleiding? 

• Je kan vragen aan de plaatselijke hulpdiensten (ziekenhuis, ambulanciers, dokter) of zij jullie een opleiding EHBO kunnen aanbieden. 
• Er zijn daarnaast andere instanties waar je een vorming EHBO kan volgen. Check bij welk telkens of er tijdens de vorming gefocust wordt op de specificiteit van jeugdwerk. 

Heb je interesse in een opleiding en denk je dat er misschien nog andere organisaties binnen jouw stad of gemeente interesse hebben? Dan kan je aankloppen bij jouw lokale jeugd- of vrijetijdsdienst om te bekijken of er een samenwerking mogelijk is.

Hulpmiddeltjes bij EHBO

Soms weet je na een ongeval even niet meer hoe je die eerste hulp nu toedient. De situatie zorgt voor wat stress waardoor je alle informatie in je hoofd niet op een rijtje krijgt. Maak je geen zorgen, er zijn makkelijke hulpmiddeltjes om jou en jouw begeleidersploeg te ondersteunen.

Gebruik de eerste hulp applicatie

Zet de eerste hulp app op jouw gsm-toestel. 

Je kan met deze app EHBO zaken leren. Je kan er over allerhande thema’s informatie vinden. Je krijgt er tips over hoe te handelen in welke situatie. Je kan er zelf je kennis over bepaalde onderwerpen testen a.d.h.v. quizjes. Verder vind je er handleidingen en stappenplannen om correct te handelen bij bepaalde wonden en/of symptomen. 

 Je kan deze app ook aanpassen naargelang het land waarin je je bevindt. Wat heel handig kan zijn als je op buitenlands kamp bent. De eerste hulp bij ongevallen blijft uiteraard hetzelfde waar ter wereld je ook bent, maar info over waar je terecht kan bij een dokter of waar het dichtstbijzijnde ziekenhuis is, is anders in het buitenland.

Het kan nooit kwaad om bepaalde, veel voorkomende EHBO interventies (brandwonde, schaafwonde, snijwonde…) extra in de verf te zetten door bv. fiches toe te voegen aan de EHBO koffer of een handboek toe te voegen waarin de begeleiding snel even de stappen kan doorlopen.

Je kan handboeken eerste hulp aankopen en een aantal affiches gratis downloaden via de website van het Rode Kruis. Je kan er ook tal van ondersteuningsmiddelen en een naslagwerk specifiek voor jeugdbegeleiders terugvinden. Toch liever een filmpje? Rode Kruis Vlaanderen heeft tot slot ook een YouTube kanaal waarop je terecht kan om tal van filmpjes te bekijken over eerste hulp. 

Voor alle bovenstaande geldt vooral dat je ze best vooraf al eens goed bekijkt. Wacht niet tot je de informatie nodig hebt, maar ga samen met de begeleidersploeg of zelf aan de slag met het materiaal en zorg dat je voor vertrek al wat basiskennis onder de knie hebt.

Voorbij de eerste hulp

Soms is een incident ernstig en is er medische expertise nodig. Of geneest een wonde of kwetsuur die jij verzorgde niet helemaal hoe je zou verwachten. Ziet een wonde of kwetsuur er ernstig uit? Of twijfel je dat de verzorging die jij kan toedienen voldoende is? Ga dan langs bij een arts in de buurt van jouw kampplaats.

Let erop om volgende documenten mee te nemen: 

• Een identiteitskaart of ISI kaart van de deelnemer indien je deze in je bezit hebt. 
• De medische fiche van deze persoon zodat je eventuele belangrijke medische gegevens meehebt. 
• Documenten voor de verzekeringen indien het om een ongeval zou gaan.

Weet je niet zeker of een wonde of kwetsuur voldoende verzorgd kan worden door jou? Of geneest een wonde of een kwetsuur (bv. verzwikte enkel) niet hoe je verwacht? Neem dan contact op met een plaatselijke huisarts.

Voor je de lokale huisarts raadpleegt, neem je best contact op met de ouders of voogd van de patiënt. Je brengt hen op de hoogte, stelt hen gerust en geef aan dat jullie een doktersbezoek overwegen. Willen zij dit liever niet of willen ze zelf met hun kind naar de arts? Dan kan je afspraken om de deelnemer in kwestie op te laten halen door de ouders.

Bij de huisarts is het belangrijk dat je eventuele documenten voor verzekeringen meeneemt en in orde laat maken. Daarnaast zal een huisarts ook onmiddellijke betaling vragen (al dan niet enkel het remgeld). Het is belangrijk dat jullie de documenten hieromtrent goed bijhouden en bezorgen aan de ouders. Op basis van deze documenten kan je als organisatie aan de ouders een terugbetaling vragen van de dokterskosten en kunnen de ouders op hun beurt aankloppen voor terugbetaling via hun ziekenfonds.

Wanneer je vermoedt dat het om dringende medische hulp gaat, ga dan onmiddellijk naar de spoed van het dichtstbijzijnde ziekenhuis. 

Wees hier voldoende kritisch in en maak een goed onderscheid tussen echt ernstige zaken (zoals een vermoeden van fractuur, zware bloeding, allergische reactie die functies bedreigt, enz.) en zaken waarvoor je in eerste instantie naar de huisarts kan gaan. De huisarts kan dan eventueel doorverwijzen naar het ziekenhuis (zoals bij een verstuiking, een snijwonde die mogelijks genaaid moet worden, enz.). Deze keuze maken is geen evidentie omdat je de reacties van een kind niet altijd kan inschatten. Zo kan je een kwetsuur over- of onderschatten. Neem bij twijfel zeker contact op met de huisarts of hulpdiensten om de situatie in te schatten.

In sommige gevallen is het niet aan te raden om de gewonde persoon zelf te verplaatsen en is de oproep van een ziekenwagen noodzakelijk. Doe dit echter niet zomaar, enkel bij ernstige ongevallen bel je een ziekenwagen. Bij twijfel bel je naar het nummer 112. Zij helpen jou inschatten of een ziekenwagen noodzakelijk is. Het kan ook zijn dat de meldcentrale waar je terecht komt samen met jou inschat dat er geen hoogdringendheid is. Zij zullen jou in dat geval doorverwijzen naar de spoedafdeling of de huisarts.

Het kan helpen om in de begeleidingsploeg een medisch verantwoordelijke aan te duiden. Dit kan iemand zijn die medische achtergrond heeft bv. door hun job, studies of vrijwillige engagementen. Zorg ervoor dat een of meerdere personen binnen jouw organisatie op regelmatige basis de EHBO cursus volgen en specifieke kennis updaten via vormingen, filmpjes, inlezen, enz. Op die manier zijn deze personen aanspreekpunt binnen de organisatie om bij een bepaalde verwonding of incident mee in te schatten welke stappen te zetten. Deze personen kunnen ook aanspreekpunt zijn voor alle partijen: begeleiding, deelnemers, ouders en medische experten.

Tip: 112 APP

Naast de eerste hulp app die we hierboven bespraken bestaat er ook de applicatie 112. Deze kan de begeleiding helpen om in een noodsituatie rustiger en correcter te handelen. De app is bruikbaar met en zonder internet.

Wat is het voordeel van de 112 app?

• Door via de app te bellen kom je direct bij de juiste hulpdienst uit (ziekenwagen, politie, brandweer). 
• Een belangrijk voordeel van de app is dat deze jouw locatie doorgeeft. Vooral handig voor groepen die niet onmiddellijk weten waar ze zijn (bv. als je op tocht bent, tijdens een bosspel of als je het juiste adres van de weide waar je verblijft niet weet, enz.). 
• Een ander voordeel van deze app is de chatfunctie. De app is dus ook voor doven, slechthorende en mensen met een spraakstoornis bruikbaar. Het kan ook zijn dat de noodcentrale overschakelt op de chatfunctie als er veel storing op de lijn zit of wanneer ze merken dat de persoon aan de andere kant zichzelf niet goed kan uitdrukken.
  

Niet twijfelen dus, zet deze app maar snel op je toestel.