Kampcharter

Jeugdorganisaties 

Jeugdwerk en hun vakantie-aanbod

"Onder jeugdwerk verstaan we sociaal-cultureel werk op basis van niet-commerciële doelen voor of door de jeugd van drie tot en met dertig jaar, in de vrije tijd, onder educatieve begeleiding en ter bevordering van de algemene en integrale ontwikkeling van de jeugd die daaraan deelneemt op vrijwillige basis.” 

Heel wat van de jeugdwerkorganisaties organiseren vakanties en kampen tijdens de schoolvakanties en in de in de zomervakantie. Denk daarbij aan de jeugdbewegingen, vakantieorganisaties, cultuureducatieve organisaties en jeugdwelzijnswerkingen. 

Hoewel de werking en de structuur van de verschillende (soorten) jeugdwerkorganisaties verschilt, organiseren al deze jeugdorganisaties op verschillende niveaus één of meerdere vakanties of kampen voor kinderen en jongeren met één gemeenschappelijk doel: kinderen en jongeren een onvergetelijke tijd in de vrije tijd laten beleven. Het aanbod wordt hoofdzakelijk begeleid door vrijwilligers die een gevarieerd en verantwoord pedagogisch programma voorzien, aangepast aan de doelgroep. 

Elke jeugdwerkorganisatie heeft een eigen (vrijwilligers)structuur waarin de werking wordt georganiseerd. De kampen en vakanties worden zowel door lokale als provinciale en nationale structuren georganiseerd, maar het gaat steeds over een groep kinderen en jongeren. Als we dus spreken over ‘groepen’ in de teksten van het kampcharter, dan gaat dit over zowel begeleiding als de deelnemers. 

Koepelorganisaties

Deze jeugdwerkorganisaties worden meestal ondersteund door Vlaamse jeugdwerkorganisaties die erkend worden binnen het decreet van 20 januari 2012 houdende een vernieuwd jeugd- en kinderrechtenbeleid. De jeugdwerkorganisaties stimuleren hun groepen om bij problemen eerst in gesprek te gaan met de andere betrokken partijen: uitbaters, de stad of gemeente, enz. 

Permanentiedienst

Bepaalde organisaties voorzien in de zomermaanden ook permanentiediensten voor hun groepen (en soms ook voor externen) waarop 24u op 24u één van de pedagogische medewerkers te bereiken is.
Groepen kunnen hier gebruik van maken in crisissituaties.
Daarnaast is het voor uitbaters en gemeentes ook goed om dit te weten en eventueel via de groep contact te krijgen met de koepels. Voor uitbaters en gemeentes is het ook belangrijk te weten dat ze deze organisaties steeds mogen bellen in functie van specifieke vragen of klachten. Als het niet over een hoogdringende zaak gaat, moet het permanentienummer niet gebeld worden. Dan kan je terecht bij het algemeen nummer van de organisatie in kwestie.    

De uitbaters 

De eigenaar of beheerder van het terrein of het gebouw waar het aanbod doorgaat is een belangrijke partner in het hele verhaal. 

In Vlaanderen alleen al zijn er meer dan 600 jeugdverblijven en ruim 100 kampeerterreinen. 

Het aanbod is divers: van eenvoudige gebouwen zonder bedden tot volledig uitgeruste centra met volpensionmogelijkheid. In de zomer wordt de binnen-capaciteit aangevuld met tentengronden, soms horend bij een gebouw, soms apart te huur als kampeerterrein. 

In volle zomerperiode zorgt het jeugdtoerisme op die manier voor een capaciteit van bijna 43 000 slaapplaatsen in gebouwen, aangevuld met nog eens 40 000 slaapplekken in tenten.
Op jaarbasis worden meer dan 3 miljoen overnachtingen door jeugdgroepen gerealiseerd, d.i. ruim 10% van het aantal toeristische overnachtingen in Vlaanderen. 

Het juridisch kader 

Opgelet! Bij het schrijven van dit deel is het logiesdecreet nog in volle ontwikkeling na evaluatie. We vullen dit verder aan van zodra er meer info is. 

Het hoe en wat van jeugdverblijven en kampeerterreinen wordt op heden geregeld in het Logiesdecreet en het decreet Toerisme voor Allen.
In de nabije toekomst (vermoedelijk 2023), zal dit samen geregeld worden binnen 1 decreet: het logiesdecreet. Tot die tijd zetten we hier nog de belangrijkste zaken op een rijtje uit beide decreten. 

Het Vlaamse logiesdecreet (in voege sinds 1 april 2017) geldt in principe voor alle Vlaamse toeristische logies, maar bevat tegelijk enkele uitzonderingen m.b.t. jeugdlogies. Zo is dit decreet niet van toepassing voor: 

• Erkende jeugdlogies
  De normen en voorschriften waaraan de jeugdverblijven moeten voldoen worden geregeld via het decreet Toerisme voor Allen (zie verder). Hostels vallen sinds april 2017 wel onder het Vlaamse logiesdecreet. 
  
  
• Tentenkampen door jeugdgroepen
  Hierdoor kunnen terreinen vrij eenvoudig gebruikt worden en dat gedurende maximaal 75 dagen per jaar. De eigenaar moet wel melden aan de burgemeester dat hij zijn weide verhuurt als kampeerterrein. 
  
  
• Het overnachten in jeugdlokalen
  Jeugdgroepen kunnen zo 60 dagen per jaar hun lokaal ter beschikking stellen aan andere jeugdgroepen, zonder dat ze hiervoor een erkenning via Toerisme Vlaanderen nodig hebben. De eigenaar moet wel melden aan de burgemeester dat het lokaal verhuurd wordt. 
  
  
• Paalkamperen of bivakzones
  Dat zijn plaatsen waar er in de natuur zonder toestemming overnacht kan worden door kleine groepen, maximaal 2 nachten. Dit wordt geregeld in het natuur- en bosdecreet. 

Het decreet van 18 juli 2003 betreffende de verblijven en verenigingen die een werking uitoefenen in het kader van Toerisme voor Allen regelt o.m. de erkenning van jeugdverblijven en subsidies voor infrastructuur. Dit wordt ook wel het ‘Toerisme voor Allen’ decreet genoemd: 

• Het decreet regelt de erkenningen voor jeugdverblijven. Zo worden jeugdverblijven opgedeeld in drie types: type A is een basic jeugdverblijf, type B beschikt over bedden en douches en type C beschikt over nog meer comfort. 
  
  
• Het decreet Toerisme voor Allen maakt ook infrastructuursubsidies aan jeugdverblijven mogelijk. Uitbaters die werken uitvoeren aan hun jeugdverblijf kunnen op die manier tot 40% van hun kosten terugkrijgen van de Vlaamse overheid. De middelen hiervoor zijn niet oneindig en daarom worden ze verdeeld volgens de prioriteiten die door de Vlaamse minister van toerisme worden bepaald. 

Tot slot worden ook nog mogelijkheden geboden aan uitbaters om werkings- en personeelssubsidies te ontvangen. Dit verloopt via het recent vernieuwde decreet van 11 februari 2022 tot vaststelling van de regels voor de subsidiëring van jeugdverblijven, hostels, ondersteuningsstructuren en de vzw Algemene Dienst voor Jeugdtoerisme. 

• Werkingssubsidies worden berekend op basis van het aantal jeugd(werk)overnachtingen.  
  
• Personeelssubsidies worden toegekend na beoordeling van een beleidsnota. 

Ondersteuning 

Uitbaters van een jeugdverblijf of kampeerterrein kunnen bij CJT (Centrum voor Jeugdtoerisme) terecht voor verschillende vormen van ondersteuning: 

• Begeleiding op maat: CJT beantwoordt alle vragen over het uitbaten van een jeugdverblijf of kampeerterrein.
  
  
• Vorming: CJT biedt op geregelde tijdstippen vorming aan voor uitbaters. 
  
  
• Informatieverstrekking: dit gebeurt via het magazine HuisWerk, publicaties op maat van uitbaters en de website www.cjt.be/ondersteuning. 
  
  
• Promotie en administratieve ondersteuning: CJT beheert de website www.jeugdverblijven.be. Uitbaters kunnen via een persoonlijke login hun pagina beheren. (Ook deze website zal in de nabije toekomst vernieuwd worden – vraag na bij CJT wat jouw mogelijkheden zijn) 
  
  
• Jeugdverblijven/kampeerterreinen waar groepen zelf koken kunnen bij CJT Boekingscentrale terecht voor promotie en de administratieve en financiële afhandeling van het klantendossier. 
  
  
• Daarnaast vertegenwoordigt CJT de jeugdverblijfsector in diverse vergaderingen en worden klachten opgevolgd. 

De stad of gemeente 

De gemeenten spelen een belangrijke rol bij de realisatie van al die kampen en vakanties. 

Aan de ene kant ondersteunen zij de eigen jeugdwerkverenigingen die op kamp of vakantie gaan. Dit gebeurt op allerhande manieren. Belangrijke zaken zijn erkenning als jeugdwerkorganisatie op lokaal niveau, het uitwerken van een breed jeugdbeleid waarin jeugdwerk naar waarde wordt geschat. 

Vaak vertaalt dit zich in concrete ondersteuningsmaatregelen:

• subsidies voor de jaarwerking;
• subsidies of terugbetalingen van vormingen gevolgd bij erkend jeugdwerk;
• gebruik kunnen maken van lokale uitleendiensten.

Soms zijn er ook specifieke ondersteuningsmaatregelen gericht op kampen of vakanties:

• vervoer van materiaal of deelnemers wordt gefaciliteerd vanuit de stad/gemeente;
• financiële ondersteuning specifiek gericht op zomeraanbod;
• tussenkomst in de deelnameprijs voor de meest kwetsbaren. 

Aan de andere kant kan de gemeente/stad ook gast zijn en ontvangt men misschien groepen op het grondgebied. De gastgemeente zorgt voor informatie en is een aanspreekpunt voor groepen die op kamp komen. Sommige gemeenten stellen infrastructuur of materiaal aan gunstvoorwaarden ter beschikking van bezoekende groepen. 

De gemeente draagt ook verantwoordelijkheid voor de bezoekende jeugdwerkgroepen, zolang ze op het gemeentelijk grondgebied verblijven. Je kan op de gemeente rekenen bv. wanneer een kamp door wateroverlast moet ontruimd worden, een bacteriële of virale infectie een groot deel van de deelnemers en de begeleidingsploeg met diarree in de tenten houdt of de plaatselijke beek door een inbreuk op de milieuwetgeving stroomopwaarts de gezondheid van je leden kan schaden.

Het lokale bestuur is ook een belangrijke partner voor de uitbaters van kampgebouwen of kampterreinen. In dit charter focussen wij vooral op de rol van de gemeente als gastgemeente voor jeugdwerkgroepen die op kamp komen.

Juridisch kader

De gemeenten in Vlaanderen zijn binnen hun eigen gemeentegrenzen bevoegd voor een brede waaier aan thema’s die het belang van hun inwoners en al wie tijdelijk op het grondgebied verblijft moeten dienen.
Voor die thema’s kunnen ze eigen besluiten en reglementen opstellen, in zoverre andere beleidsniveaus deze zaken al niet eerder hebben geregeld. Daarnaast voeren gemeenten ook taken uit die worden opgelegd door de Vlaamse en federale overheid.

De belangrijkste bevoegdheden wanneer het gaat om een vlotte organisatie van jeugdkampen, hebben te maken met het voorzien in:

•  toezicht op de reinheid,
• de gezondheid,
• de veiligheid
• en de rust op het openbaar domein.

Het meest in het oog springt de wet op de gemeentelijke administratieve sancties (GAS-wet). Niet elke gemeente formuleerde gemeentelijke administratieve sancties. Wanneer ze werden opgesteld lag de focus in eerste instantie zeker niet op het aanpakken van de eventuele overlast veroorzaakt door jeugdkampen.

In een aantal gemeentelijke reglementen komen wel zaken aan bod die van toepassing kunnen zijn op de organisatie van een zomeraanbod. Denk daarbij onder meer aan overlast bij elektronisch versterkte muziek. De handhaving van het GAS-reglement wordt toevertrouwd aan sanctionerende ambtenaren en verschilt van gemeente tot gemeente. Het is alvast aan te bevelen dat de gemeente over de inhoud en de handhaving van het specifieke reglementering met impact op kampen of vakanties vooraf duidelijk communiceert. 

Bovenstaand kader biedt heel wat opportuniteiten om met lokale beleidsverantwoordelijken in dialoog te gaan. Zij spelen immers een zeer bepalende rol in de opmaak van lokale regelgeving en in de handhaving van de eigen en de bovenlokale regelgeving. 

Ondersteuning

De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) is de ledenorganisatie van de lokale besturen. Ze organiseert zich rond 3 opdrachten:

• ondersteuning en dienstverlening (informatie, advies, vorming en andere dienstverlening) aan de leden,
• belangenbehartiging,
• beweging van de eerstelijnsoverheid en netwerkorganisatie. 

Bataljong is een netwerk van experts op vlak van lokaal beleid voor kinderen en jongeren. Jeugdambtenaren, schepenen van jeugd en jeugdraadvrijwilligers.

Bataljong ondersteunt dit netwerk en brengt het samen rond tal van thema's die leven op het lokale en bovenlokale niveau. Er worden vormingsmomenten georganiseerd, groepstrajecten opgezet, projecten uitgewerkt, kennis opgebouwd en gedeeld... 

VVSG en Bataljong spelen een belangrijke rol in het ondersteunen van steden en gemeenten via hun wegen en kanalen om samen met jeugdgroepen en uitbaters een warm kamp en/of vakantieklimaat na te streven.